Wprowadzenie
Szwajcaria tworzy konfederację państw o bardzo dużej autonomii, zwanych kantonami. Mają one bardzo bogate dzieje, bowiem niektóre z nich istnieją od siedmiuset lat. Szwajcaria jest jedną z najstarszych republik Europy, zaraz po San Marino. Należy do państw o najstarszych dziejach federacji i demokracji. Niepodległość uzyskała na podstawie traktatów Pokoju Westfalskiego w roku 1648, po wojnie trzydziestoletniej. Cesarz rzymsko-niemiecki uznał niepodległość Szwajcarii, wyodrębniając jej obszar z Rzeszy Niemieckiej. Przez stulecia, zarówno wśród chrześcijan denominacji katolickiej, jak i ewangelickiej, małżeństwo i rodzina miały charakter stabilny1. Od drugiej połowy XIX stulecia pojawiły się na obszarze Szwajcarii idee antynatalistyczne. Głoszono pomniejszanie liczby dzieci w rodzinach, legalizację aborcji i propagowanie środków antykoncepcyjnych. Ideologami idei antynatalistycznych byli przede wszystkim socjaliści różnych barw, skrajne feministki i masoni różnych lóż. To oni ponoszą moralną odpowiedzialność za zapaść populacyjną w Szwajcarii i Europie.
Zmiany demograficzne mieszkańców Szwajcarii na tle populacji ogólnoświatowej
W latach 1850-1900 liczba mieszkańców Szwajcarii wzrosła prawie o jeden milion. W roku 1850 udział procentowy ludności szwajcarskiej w populacji ogólnoświatowej wynosił 0,19%. W kolejnych latach XIX stulecia wzrósł do 0,20%, potencjał demograficzny powiększył się o 0,01%.
W roku 1900 liczba ludności świata wzrosła do 1,61 mld2, zaś Szwajcarii do 3,3 mln3, co stanowiło 0,20% udziału w populacji ogólnoświatowej. W ciągu kolejnych 50 lat udział procentowy jej ludności do populacji ogólnoświatowej zmalał o 0,01%. Od roku 1950 z każdym następnym rokiem ten udział w populacji ogólnoświatowej malał.
W ciągu siedemdziesięciu lat udział ludności mieszkającej w granicach państwa Szwajcarii w stosunku do populacji ogólnoświatowej spadł prawie dwukrotnie.
Udział mieszkańców Szwajcarii w populacji ogólnoświatowej w latach 1850-2020
| Rok | Liczba ludności na świecie na 1 stycznia | Liczba ludności w Szwajcarii na 1 stycznia | Udział procentowy w populacji ogólnoświatowej |
| 1850 | 1 270 014 000 | 2 392 700 | 0,19 |
| 1900 | 1 646 165 000 | 3 300 000 | 0,20 |
| 1914 | 1 825 070 987 | 3 897 000 | 0,21 |
| 1925 | 1 967 683 298 | 3 910 000 | 0,20 |
| 1939 | 2 262 699 677 | 4 206 000 | 0,18 |
| 1950 | 2 513 866 197 | 4 694 000 | 0,19 |
| 1960 | 2 991 005 874 | 5 362 000 | 0,18 |
| 1970 | 4 023 981 107 | 6 181 000 | 0,15 |
| 1985 | 4 809 575 137 | 6 470 000 | 0,13 |
| 2000 | 6 088 230 944 | 7 184 000 | 0,12 |
| 2020 | 7 881 691 855 | 8 667 100 | 0,11 |
By lepiej zrozumieć proces populacji mieszkańców Szwajcarii w stosunku do populacji ogólnoświatowej, przeanalizujmy wskaźniki dzietności na przestrzeni ostatnich stu siedemdziesięciu lat.
Wskaźniki dzietności w Szwajcarii w latach 1850 -2020
Do końca lat siedemdziesiątych XIX stulecia na kobietę w wieku rozrodczym w Szwajcarii przypadało ponad czworo dzieci. Rodziny były wielodzietne. Dziecko w łonie matki było darem Bożym, a kobieta w stanie błogosławionym była szanowana i otaczana życzliwością. Powolny, ale widoczny spadek dzietności w rodzinach rozpoczyna się pod koniec XIX stulecia. W roku 1900 na kobietę w wieku rozrodczym przypadało niespełna czworo dzieci. W ciągu kolejnych trzech dekad wskaźniki dzietności pomniejszyły się o 1,84 punktu. Z prawie czworga dzieci przypadających na kobietę w wieku rozrodczym ich liczba pomniejszyła się do dwojga dzieci. Okres II wojny światowej i okres powojenny był czasem wzrostu wskaźników dzietności. W latach 1930-1964 wskaźniki dzietności powiększyły się o 0,86 punktu. Po roku 1964 widoczny jest szybki spadek wskaźników dzietności. Od początku lat siedemdziesiątych XX stulecia zakończył się okres zastępowalności pokoleniowej w Szwajcarii. Od pięciu dekad populacja szwajcarska się kurczy. W roku 2021 na kobietę w wieku rozrodczym przypadało półtora dziecka.
Idee antynatalistyczne
Od XVII stulecia w Szwajcarii podejmowano nieformalnie próby kontroli urodzeń wśród mieszkańców Genewy i Zurychu. W latach siedemdziesiątych XIX w. zaczęto propagować w społeczeństwie szwajcarskim środki niszczące płodność, a także propagowano aborcję. W pierwszych latach XX stulecia idee antynatalistyczne propagowane były przede wszystkim pośród robotników. Środki antykoncepcyjne były coraz popularniejsze, co powodowało zmniejszanie się dzieci w rodzinach4. Druga wojna światowa wyhamował działalność ideologów cywilizacji śmierci. Co przyczyniło się do wzrostu wskaźników dzietności. W latach 1942-1965, wskaźniki dzietności powiększyły się o 0,63 punktu. W roku 1964 na kobietę w wieku rozrodczym (15-49 lat) przypadało prawie troje dzieci5.
Od lat pięćdziesiątych XX stulecia w Szwajcarii rozwijało się poradnictwo „edukacji seksualnej”, którego zadaniem było propagowanie środków antykoncepcyjnych i aborcji6. Propaganda antynatalistyczna ponownie wyhamowała dzietność w rodzinach, przede wszystkim dopuszczenie do sprzedaży pigułki antykoncepcyjnej.
Ważną rolę w zmianie mentalności wśród wielu kobiet w Szwajcarii odegrał Ruch Wyzwolenia Kobiet (niem. Frauenbefreiungsbewegung). Powstał pod koniec 1968 r. i swym oddziaływaniem objął wiele miast we Francji, Niemczech, Włoszech i Szwajcarii. Ideą przewodnią Ruchu Kobiecego była zmiana dotychczasowej roli kobiety w rodzinie i społeczeństwie. Ponadto krytykowano dotychczasową moralność seksualną. Propagowano wolny dostęp do środków antykoncepcyjnych i aborcji bez odpowiedzialności karnej. Ruch Wyzwolenia Kobiet w latach osiemdziesiątych XX stulecia zintegrował się z ruchem feministycznym7.
W kolejnych dekadach liberalizowano życie moralne na wielu płaszczyznach życia społecznego, co powodowało zmniejszanie się liczby dzieci w rodzinach szwajcarskich. W roku 2021 na kobietę w wieku rozrodczym przypadało półtora dziecka8.
Aborcja
Przez stulecia na ziemi szwajcarskiej kobieta w stanie błogosławionym cieszyła się szacunkiem, a dziecko w łonie matki było błogosławieństwem dla rodziny. Od XVI stulecia życie dziecka w łonie matki było chronione, pod karą śmierci dla osoby, która dopuściła do aborcji. Do czasu wejścia w życie Kodeksu Karnego w 1942 r. ochronę dziecka nienarodzonego regulowały ustawy kantonalne9. Już przed pierwszą wojną światową ideolodzy antynatalistyczni propagowali wprowadzenie zabijania dzieci nienarodzonych bez ograniczeń. W roku 1906 ukazała się publikacja Augusta Forela, „La question Sexual”, w której prezentował liberalne poglądy w wymiarze moralnym. Propagując także idee eugeniczne. Był socjalistą10. To wzmocniło ruch feministyczny w Szwajcarii.
Mimo prawnego zakazu aborcji, zabijano dzieci nienarodzone. Presji ideologii cywilizacji śmierci poddawane były przede wszystkim kobiety ze środowisk robotniczych. Ideolodzy idei socjalistycznych nawoływali do wyzbywania się dzieci i korzystania z życia11. W kolejnych latach przez cały czas środowiska socjalistyczne, różnych barw, toczyły walkę o zalegalizowanie zabijania dzieci nienarodzonych. W wyniku referendum aborcję w Szwajcarii zalegalizowano w 2002 r.12.
Liczba dzieci abortowanych i urodzeń żywych w Szwajcarii w latach 1930-2008
Trudno podać dokładne dane o dokonanych aborcjach w Szwajcarii. W latach 1930-1998 rocznie w Szwajcarii według środowisk aborcyjnych zabijano od 80 do 12 tys. nienarodzonych dzieci. Najwięcej aborcji wykonano w latach trzydziestych XX stulecia. Wówczas rocznie zabijano od 60 do 80 tys. dzieci nienarodzonych. Po II wojnie światowej, z każdą dekadą liczba dzieci nienarodzonych malała. Jako przyczynę tego stanu rzeczy autorzy swych badań podają coraz popularniejsze środki antykoncepcyjne wśród kobiet szwajcarskich. I jest to słuszna teza13.
Urodzenia żywych dzieci przed I wojną światowa wahały się w granicach 90 tys. Propaganda idei antynatalistycznych, prowadzona przez socjalistów i skrajne feministki, wśród robotnic spowodowała wzrost aborcji i pomniejszyła znacząco liczbę urodzeń; w latach trzydziestych rocznie rodziło się w granicach 60 tys. dzieci14. Był to znaczący spadek, spowodowany dużą liczbą zabijanych dzieci w łonach matek. W czasie działań wojennych, w latach czterdziestych XX w. wzrasta liczba urodzeń dzieci. Po zakończeniu II wojny światowej w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX stulecia rodzi się coraz więcej dzieci. Szczyt przypada na połowę lat sześćdziesiątych, w roku 1964 urodziło się w Szwajcarii 112 890 dzieci. Prawie dwukrotnie więcej niż w roku 1937, w którym urodziło się tylko 62 480 dzieci.
Urodzenia żywych dzieci według dekad w latach 1900-2020 (dane w tysiącach)
Warto postawić pytanie, ile dzieci poczętych w łonach matek nie ujrzało światła dziennego na ziemi szwajcarskiej. Postarajmy się dokonać szacunkowych obliczeń. Do roku 1945 pozbawiono życia około 985 tys. nienarodzonych, w latach 1946-1966 około 840 tys. Znacznie zmalała liczba aborcji w latach 1967-1978, dokonano wówczas około 440 tys. aborcji. Środki antykoncepcyjne, skutecznie niszczyły powstające życie, albo nie dopuszczały do jego powstania, a szczególnie pigułka antykoncepcyjna. W latach 1979-2008 pomniejszono populację Szwajcarów o około 377 tys., zabijając tak dużą liczbę dzieci nienarodzonych. W latach 2009-2022 abortowano około 130 tys. dzieci. Aborcja pomniejszyła populację Szwajcarów w latach 1920-2022 o około 2,77 mln osób.
Antykoncepcja
Środki antykoncepcyjne do Szwajcarii docierały już w drugiej połowie XIX stulecia. Idee antynatalistyczne formowały się wśród socjalistów, którzy propagowali środki niszczące życie i namawiali do pomniejszania liczby dzieci w rodzinach. Wraz z propagandą środków niszczących płodność wśród kobiet, widzimy spadek wskaźników dzietności. W latach siedemdziesiątych XIX stulecia na kobietę w wieku rozrodczym przypadało ponad czworo dzieci. Po czterech dekadach, wskaźniki dzietności pomniejszyły się ponad dwukrotnie15. Czas II wojny światowej i powojenny wyhamował działalność ideologów antynatalistycznych. Toteż dostęp do środków niszczących płodność był trudniejszy. Poświadczają to wskaźniki dzietności, które wzrastają do połowy lat sześćdziesiątych XX stulecia16.
Rewolucyjnych zmian dokonała pigułka antykoncepcyjna. W Szwajcarii wprowadzono ją do sprzedaży w kwietniu 1961 roku17. W pierwszych latach wiele kobiet było bardzo sceptycznie nastawionych do korzystania z tego specyfiku. Jednak nachalna propaganda prowadzona przez środowiska feministyczne i socjalistyczne powoli, ale bardzo skutecznie zmieniała mentalność społeczeństwa. Z każdą dekadą wzrastała grupa kobiet korzystających z pigułek antykoncepcyjnych. Co z czasem spowodowało, zapaść demograficzną w Szwajcarii. Wskaźniki dzietności poszybowały w dół. Po dziesięciu latach od wprowadzenia do sprzedaży pigułki antykoncepcyjnej, skończyła się zastępowalność pokoleniowa. W roku 1961 na kobietę w wieku rozrodczym wskaźniki dzietności wynosiły 2,48 punktu. W 1971 roku już tylko 2,06. Po pięciu dekadach na kobietę w wieku rozrodczym przypada tylko półtora dziecka18. Rodziny szwajcarskie, w ogromnej swej większości, wyzbyły się dzieci. A jeśli mają potomstwo, to jedno, a najwyżej dwoje. Dzieci rodzą się w rodzinach imigrantów, przede wszystkim muzułmańskich.
Imigranci i emigranci
Na koniec 2021 r. obcokrajowcy w Szwajcarii liczyli 25,7% z ogólnej liczby mieszkańców. Imigranci liczyli 2,24 mln mieszkańców. Od kilku dekad z każdym rokiem wzrasta liczba obcokrajowców19. W roku 2005 obcokrajowcy stanowili nieco ponad 20%, w ciągu niecałych dwóch dekad powiększyli swój udział w populacji szwajcarskiej o ponad 5%.
Dokładniejsza analiza sytuacji populacyjnej w Szwajcarii ilustruje nam znacznie większą grupę obcokrajowców. W roku 2021 ludność imigracyjna stanowiła 2,89 mln osób, czyli ponad 39% z ogólnej liczby mieszkańców w wieku powyżej 15. roku życia . Z tej grupy 2,275 tys. stanowili imigranci urodzeni poza granicami Szwajcarii. Natomiast 615 tys. osób to dzieci imigrantów, urodzone w Szwajcarii20. Liczba rdzennych Szwajcarów na koniec 2021 r. wynosiła 5 846 500 osób.
Najliczniejsze grupy narodowościowe mieszkające w Szwajcarii to: Włosi, Niemcy, mieszkańcy byłej Jugosławii, Albanii, Portugalii i Turcji21. Spośród ogólnej liczby mieszkańców Szwajcarii w 2020 r. muzułmanie liczyli około 390 tys. osób, co stanowiło 5,4% populacji Szwajcarii22. Należy tu dodać, że rodziny islamskie są wielodzietne, mające po pięcioro i więcej dzieci. A zatem najmłodsze pokolenie Szwajcarów to przede wszystkim muzułmanie, którzy z czasem staną się większością w tym kraju. Na koniec 2021 r. mieszkało tu 1,320 tys. osób poniżej 15. roku życia . Z tego urodzonych w rodzinach imigrantów było 615 tys. dzieci i 104 tys. dzieci urodzonych poza granicami Szwajcarii z rodzin imigrantów23. Dzieci z rodzin imigrantów łącznie to 719 tys. osób. Liczba dzieci z rodzin rdzennie szwajcarskich wynosiła 601 tys. Gdyby nie imigranci, to rocznie w ostatnich czternastu latach rodziło by się w Szwajcarii około 43 tys. dzieci. Cywilizacja śmierci odniosła tryumf. Tak niskiego poziomu urodzeń nie było w żadnym roku w ciągu ostatnich 120 lat dziejów Szwajcarii.
Poza granicami Szwajcarii w roku 2021 mieszkało około 788 tys. Szwajcarów, co stanowiło nieco ponad 9% populacji szwajcarskiej. Najliczniejsze grupy mieszkały we Francji (203 tys.), Niemczech (96,6 tys.), Stanach Zjednoczonych (81,8 tys.), Włoszech (50,5 tys.), Kanadzie (40,8), Wielkiej Brytanii (38,8 tys.) czy w Izraelu (22 tys.)2
Prognozowana liczba mieszkańców Szwajcarii bez turbulencji dziejowych
A zatem, jaka byłaby liczba ludności Szwajcarii bez turbulencji dziejowych, gdyby zachowano płodność z początków XX stulecia? Poszukajmy na to pytanie odpowiedzi. Z obliczeń prowadzonych na przykładzie Polski udało się nam ustalić, że populacja ludzkości na świecie w 2020 r., bez turbulencji dziejowych, liczyłaby25 około 13,55 mld. W roku 1900 udział mieszkańców Szwajcarii w populacji ogólnoświatowej wynosił 0,20%. A zatem, gdyby ten udział się utrzymał na podobnym poziomie przez ponad 120 lat, to mieszkańcy Szwajcarii w 2020 r. liczyliby około 27,1 mln, a na 1 km2 przypadałoby 656,1 osób. A wiadomo, że dzieje ludzkie przebiegają z bardzo różną zmiennością i ta liczba na 1 km2 jest czystym spekulowaniem, niemożliwym do osiągnięcia. Choć odnajdujemy kraje, gdzie na 1km2 przypada nieco więcej osób.
Wielu będzie biło na alarm, że to niemożliwe, by na tak małym obszarze mogło mieszkać tyle osób. Ale czy na pewno? Dla przykładu, w Egipcie na 50 tys. km2 mieszka ponad 106 mln osób, pozostała część obszaru jest nie zamieszkana z powodu pustyń. Ogólna powierzchnia wynosi 1,01 mln km2. Na jeden km2 obszaru zamieszkanego przypada nieco ponad 2 tys. osób. W Japonii na powierzchni około 60 tys. km2 mieszka ponad 125 mln osób. Pozostałą część obszaru pokrywają góry, wulkany czy nieużytki. Japonia jest czwartą potęga ekonomiczną na świecie. Na jednym km2 obszaru zamieszkanego żyje ponad 2 tys. osób25. A skoro tam mieszka tyle osób na jednym kilometrze kwadratowym, to i w Szwajcarii mogłoby się pomieścić 656,1 osób na jednym kilometrze kwadratowym. W Holandii na 1 km2 przypada ponad 515 osób25.
Główne przyczyny depopulacji
Jakie były główne przyczyny depopulacji Szwajcarii? Aborcja pomniejszyła populację o około 2,77 mln, a emigracja o 788 tys. Życie ludzkie nie przebiega z dokładnością matematyczną, przysparza różnych perypetii, z tej liczby możemy odliczyć co najmniej 0,6 mln dzieci, które nie ujrzały światła dziennego, m.in. przez poronienie czy inne zdarzenia losowe. Łącznie Szwajcarzy w wyniku tych zdarzeń dziejowych stracili około 4,158 mln, z obecnymi mieszkańcami byłoby w granicach państwa szwajcarskiego około 12,9 mln osób. Do 27,1 mln brakuje 14,2 mln osób. A zatem rodzi się pytanie, cóż się stało z tą grupą osób? Wprowadzona do sprzedaży pigułka antykoncepcyjna w Szwajcarii, albo spowodowała zniszczenie początkującego życia ludzkiego, albo nie dopuściła do jego powstania. A zatem w wyniku antykoncepcji ubyło Szwajcarów w liczbie około 14,2 mln. Antykoncepcja, która jest tu główną przyczyną depopulacji25, spowodowała pomniejszenie liczby dzieci w rodzinach do poziomu poniżej zastępowalności pokoleniowej. Szwajcarzy w ciągu 120 lat wyzbyli się poprzez aborcję i antykoncepcję prawie 17 mln obywateli.
Liczba mieszkańców Szwajcarii i główne czynniki depopulacji w latach 1900-2020 (w milionach)
| Wydarzenie demograficzne | Dane w milionach | Udział procentowy w populacji bez turbulencji dziejowych |
| Imigranci (2021 r.) | 2,89 | 10,7 |
| Rodowici mieszkańcy Szwajcarii (2021 r.) | 5,85 | 21,6 |
| Aborcja | 2,77 | 10,2 |
| Poronienia i inne zdarzenia losowe | 0,6 | 2,2 |
| Antykoncepcja | 14,2 | 52,4 |
| Emigracja | 0,79 | 2,9 |
| Ogólna liczba Szwajcarów bez turbulencji dziejowych | 27,1 | 100 |
Podsumowanie
Szwajcaria należy do jednych z najbogatszych krajów świata w wymiarze ekonomicznym. Jednak od II połowy XIX stulecia stała się miejscem, gdzie propagowano idee cywilizacji śmierci. Głównym czynnikiem depopulacyjnym była antykoncepcja, a przede wszystkim pigułka antykoncepcyjna, którą wprowadzono do sprzedaży w kwietniu 1961 r. Środki antykoncepcyjne pomniejszyły populację szwajcarską o ponad 14,2 mln. Kolejnym czynnikiem depopulacyjnym była aborcja, która pomniejszyła demografię szwajcarską o około 2,77 mln osób. Powoli, ale bardzo skutecznie dokonuje się zmiana narodowościowa w Szwajcarii, ubywa rdzennych mieszkańców, a przybywa imigrantów, przede wszystkim muzułmanów. Co w niedalekiej przyszłości zmieni oblicze narodowościowe i religijne ziemi szwajcarskiej.
Ks. K. Bielawny
Przypisy:
1Zob. Historia Szwajcarii, https://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_Szwajcarii, dostęp: 22 .10. 2022 r.
2Zob. Ludność świata, https://pl.wikipedia.org/wiki/Ludno%C5%9B%C4%87_%C5%9Bwiata, dostęp: 20 .02. 2022 r.
3Zob. Demography of the Netherlands,
https://en.wikipedia.org/wiki/Demography_of_the_Netherlands, dostęp: 19 .05. 2022 r.
4Zob. S. Burghartz, Praktiken: Kontrolle – Befreiung – Integrität, https://hls-dhs-dss.ch/de/articles/016111/2012-12-18/, dostęp: 20 .10. 2022 r.
5Zob. Demographics of Switzerland, https://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Switzerland, dostęp: 17. 10. 2022 r.
6Zob. S. Burghartz, Praktiken: Kontrolle – Befreiung – Integrität, https://hls-dhs-dss.ch/de/articles/016111/2012-12-18/, dostęp: 20 .10. 2022 r.
7Zob. E. Joris, Frauenbefreiungsbewegung (FBB), https://hls-dhs-dss.ch/de/articles/016504/2008-05-22/, dostęp: 20 .10. 2022 r.
8Zob. Zob. Demographics of Switzerland, https://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Switzerland, dostęp: 21. 10. 2022 r.
9Zob. U. Gaillard, Abtreibung, https://hls-dhs-dss.ch/de/articles/007977/2011-10-13/, dostęp: 21 .10. 2022 r.
10Zob. Auguste Forel, https://pl.wikipedia.org/wiki/Auguste_Forel, dostęp: 21 .10. 2022 r.
11Zob. Schwangerschaftsabbruch, file:///C:/Users/ks.%20Krzysztof/Downloads/3_8_schwangerschaftsabbruch9seiten.pdf, dostęp: 21 .10. 2022 r.
12Zob. P. Turuban, Recht auf Abtreibung: Wo steht die Schweiz?, https://www.swissinfo.ch/ger/recht-auf-abtreibung-wo-steht-die-schweiz-/47719888, dostęp: 21 .10. 2022 r.
13Zob. U. Gaillard, Abtreibung, https://hls-dhs-dss.ch/de/articles/007977/2011-10-13/, dostęp: 21 .10. 2022 r.
14 Zob. Demographics of Switzerland, https://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Switzerland, dostęp: 07. 10. 2022 r.
15Ibidem.
16Ibidem.
17Zob. Die Befreiung der Frau. 60 Jahre Antibabypille, https://www.blick.ch/life/wissen/geschichte/empfaengnisverhuetung-60-jahre-pille-warum-ein-katholik-die-frauen-bluten-liess-id16046010.html, dostęp: 21 .10. 2022 r.
18 Zob. Demographics of Switzerland, https://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Switzerland, dostęp: 07. 10. 2022 r.
19Zob. Anteil der Ausländer an der ständigen Wohnbevölkerung in der Schweiz von 2005 bis 2021, https://de.statista.com/statistik/daten/studie/293698/umfrage/auslaenderanteil-in-der-schweiz/, dostęp: 21 .10. 2022 r.
20Zob. Bevölkerung nach Migrationsstatus, https://www.bfs.admin.ch/bfs/de/home/statistiken/bevoelkerung/migration-integration/nach-migrationsstatuts.html, dostęp: 21 .10. 2022 r.
21Zob. Immigration to Switzerland, https://en-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Immigration_to_Switzerland?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=sc, dostęp: 22 .10. 2022 r.
22Zob. Anzahl der Muslime in der Schweiz von 1970 bis 2020, https://de.statista.com/statistik/daten/studie/322609/umfrage/anzahl-der-muslime-in-der-schweiz/, dostęp: 21 .10. 2022 r.
23Zob. Bevölkerung nach Migrationsstatus, https://www.bfs.admin.ch/bfs/de/home/statistiken/bevoelkerung/migration-integration/nach-migrationsstatuts.html, dostęp: 21 .10. 2022 r.
24Zob. Swiss abroad, https://en.wikipedia.org/wiki/Swiss_abroad. Dostęp: 22 .10. 2022 r.
25Na temat działania środków antykoncepcyjnych i aborcji odnajdujemy dość sporo informacji w brytyjskim tygodniku medycznym „The Lancet”, wydawanym od 1823 r. Od wielu lat pismo stało się platformą intensywnej propagandy cywilizacji śmierci, z której korzysta Instytut Guttmachera propagujący środki antykoncepcyjne i aborcję jako dobrodziejstwo ludzkości. Naukowcy z różnych stron świata publikują swe badania, posługując się nowomową i używając pojęć kluczy: regulacja urodzeń, świadome macierzyństwo, planowanie rodziny, zdrowie reprodukcyjne czy płeć kulturowa. Wspierają i uzasadniają działania środowisk aborcyjnych. Zob. J. Bearak, A. Popinchalk, B. Ganatra, A-B. Moller, Ö. Tunçalp, C. Beavin, L. Kwok, L. Alkema, Unintended pregnancy and abortion by income, region, and the legal status of abortion: estimates from a comprehensive model for 1990–2019, The Lancet 2020, t. 8, s. E1152-E1161; Zob. J. Cleland, A. Conde-Agudelo, H. Peterson, J. Ross, A. Tsui, Contraception and health, The Lancer 2012, t. 380, s. 149-156.