Depopulacja Portugalii (O despovoamento de Portugal)

Wprowadzenie

Chrześcijaństwo do obecnych granic Portugalii dotarło w czasach rzymskich. W pierwszych trzech stuleciach po narodzeniu Chrystusa. Przez dwa stulecia zawiadywali tym terenem Germanie. Od VIII do XI stulecia zastąpili ich Arabowie, którzy niszczyli wszystko, co związane było z chrześcijaństwem. W XIII stuleciu ustaliły się granice Portugalii, które do dnia dzisiejszego pozostają praktycznie niezmienne. Świetność Portugalii przypadła na czas kolonialny. Od połowy XIX stulecia zarówno Portugalczycy, jak i cała Europa, poddani są próbie nowego eksperymentu,a więc rodzina bez dzieci z absolutną wolnością seksualną. Wprowadzenie do życia społecznego środków niszczących życie (antykoncepcja), zabijanie dzieci nie narodzonych w łonach matek (aborcja), masowa deprawacja dzieci i młodzieży („edukacja seksualna”) i niszczenie rodziny i małżeństwa (rozwody i związki cywilne), wszystko to doprowadziło do depopulacji nie mającej sobie równych w dziejach ludzkości. Cywilizacja europejska dobiega kresu.

Zmiany demograficzne mieszkańców Portugalii na tle populacji ogólnoświatowej

W latach 1800-1900 liczba mieszkańców Portugalii prawie się podwoiła. Udział procentowy ludności portugalskiej w populacji ogólnoświatowej wynosił w 1800 roku 0,30%. W kolejnych latach XIX stulecia spadł do 0,27%, potencjał demograficzny pomniejszył się o 0,03%.

W roku 1900 liczba ludności świata wzrosła do 1,61 mld1, zaś Portugalii do 5,4 mln2, co stanowiło 0,33% udziału w populacji ogólnoświatowej. W przededniu wybuchu I wojny światowej udział procentowy ludności Portugalii do populacji ogólnoświatowej pozostał na tym samym poziomie. Od roku 1950 z każdym rokiem udział ludności mieszkającej w granicach Portugalii w populacji ogólnoświatowej malał.

W ciągu dwustu dwudziestu lat udział ludności mieszkającej w granicach państwa portugalskiego w stosunku do populacji ogólnoświatowej spadł ponad dwukrotnie. Większy spadek w stosunku do populacji ogólnoświatowej w Europie mieli m. in. rodowici Niemcy, bo pięciokrotny3 i Francuzi4.

Udział mieszkańców Portugalii w populacji ogólnoświatowej w latach 1800-2020

RokLiczba ludności na świecie na 1 styczniaLiczba ludności w Portugalii na 1 styczniaUdział procentowy w populacji ogólnoświatowej
1800978 000 0002 931 9300,30
18501 270 014 0003 411 4540,27
19001 646 165 0005 410 0000,33
19141 825 070 9875 980 0000,33
19251 967 683 2986 370 0000,32
19392 262 699 6777 595 0000,34
19502 513 866 1978 405 0000,33
19602 991 005 8748 865 0000,30
19704 023 981 1078 663 2520,22
19854 809 575 13710 030 6210,21
20006 088 230 94410 330 7740,17
20207 881 691 85510 371 6200,13
Źródło: Demografia Portugalii, https://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Portugal, dostęp: 18 .07. 2022 r.; zob. Świat – populacja 1800-2100, http://populacja.population.city/world/, (dostęp: 04 .07. 2022 r.); Obliczenia własne.

Udział procentowy ludności portugalskiej w stosunku do populacji ogólnoświatowej utrzymywał się przez długie lata na podobnym poziomie, od roku 1800 do 1960. Od lat sześćdziesiątych XX stulecia zaczął się gwałtownie pomniejszać udział procentowy ludności portugalskiej do populacji ogólnoświatowej. W ciągu sześciu dekad pomniejszył się ponad dwukrotnie. A zatem, co było przyczyną tak drastycznego spadku populacji portugalskiej po roku 1960.? Postarajmy się poszukać przyczyn tego zjawiska demograficznego.

By lepiej zrozumieć zachodzące procesy w populacji portugalskiej, przyjrzyjmy się wskaźnikom dzietności.

Wskaźniki dzietności w Portugalii w latach 1850-2020

W połowie XIX stulecia w Portugalii na kobietę w wieku rozrodczym przypadało ponad czworo dzieci, w 1850 r. wskaźnik dzietności wynosił 4,5. W drugiej połowie XIX stulecia zauważalny jest spadek wskaźników dzietności, w ciągu pięciu dekad wskaźnik pomniejszył się o 0,54 punktu. W roku 1900 na kobietę w wieku rozrodczym przypadało nieco poniżej czworo dzieci.

W dwóch pierwszych dekadach XX stulecia wskaźnik dzietności trochę się powiększył, nieco więcej niż ćwierć punktu. Gwałtowny spadek liczby dzieci na kobietę wieku rozrodczym widoczny jest już od połowy drugiej dekady XX stulecia. W ciągu piętnastu lat wskaźniki dzietności spadły o jeden punkt. W roku 1940 na kobietę w wieku rozrodczym przypadało nieco ponad troje dzieci. Taki stan utrzymywał się przez kolejne trzy dekady. W roku 1970 rozpoczyna się gwałtowny spadek dzieci w rodzinach. Kończy się obraz rodzin wielodzietnych. Od roku1982 wskaźniki dzietności spadają poniżej zastępowalności pokoleniowej. Rodzina portugalska, mająca jedno, dwoje a najwyżej troje dzieci, nie jest już w stanie zastąpić w wymiarze demograficznym poprzednich pokoleń. A wiele małżeństw rezygnuje z posiadania potomstwa na rzecz łatwiejszego i przyjemniejszego życia.

Ostatnie cztery dekady stały się czasem zapaści populacyjnej Portugalii, która jeszcze przed niespełna stu laty mogła się poszczycić wskaźnikami dzietności przekraczającymi cztery punkty. A zatem, co się stało w ciągu ostatniego stulecia, że Portugalczycy wyzbyli się dzieci w swych rodzinach? Kto ich nakłonił do podjęcia tak niezrozumiałej decyzji?

Idee antynatalistyczne

Idee wolteriańskie, antynatalistyczne do Portugalii docierały wraz z partiami socjalistycznymi mającymi charakter liberalny w wymiarze moralnym. Jednym z ważniejszych obozów politycznych propagujących idee rewolucji francuskiej z 1789 r. była Portugalska Partia Republikańska, powstała w 1883 r. Główne hasła tej partii to: równość, wolność i braterstwo, propagujące portugalski ruch republikański. Jedną z głównych myśli i idei republikańskich był programowy antyklerykalizm, który był inspirowany przez środowiska masońskie5. Wraz z niszczeniem autorytetu Kościoła rzymskokatolickiego wprowadzano idee rozwiązłości seksualnej, propagowano środki niszczące życie i „edukacje seksualną”, czyli deprawację dzieci i młodzieży6.

Jedną z ważnych postaci propagujących idee wolteriańskie w Portugalii był Alfonso Augusto da Costa, członek loży masońskiej od 1905 r. W czasie Pierwszej Republiki od października 1910 r. piastował tekę Sprawiedliwości i Kultu, wprowadzając szereg przepisów ustanawiających separację państwa od Kościoła rzymskokatolickiego. Zagrabiono Kościołowi nieruchomości, wypędzono z Portugalii jezuitów, wprowadzono małżeństwa cywilne i rozwody7. Ten ostatni postulat był wspierany przez Republikańską Ligę Kobiet Portugalskich8.

W okresie trwania Drugiej Republiki Portugalskiej, w latach 1926-1974, w roku 1933 r. uchwalono nową konstytucję. Portugalia stała się Nowym Państwem, w którym premierem przez wiele lat był Antonio del Oliveira Salazar. Wraz z wieloma innymi osobami zatrzymał rewolucję seksualną, która toczyła się już w wielu krajach europejskich. Za swą zdecydowaną postawę broniącą: rodziny, małżeństwa, dzieci i młodzieży przed deprawacją, zakazem aborcji i propagowania antykoncepcji jest znienawidzony przez socjalistów różnych barw9, masonów różnych lóż i skrajne feministki10.

Drogę do rewolucji seksualnej otwarła inna rewolucja, rewolucja goździków. Był to zamach stanu przeprowadzony przez Ruch Sił Zbrojnych, 25 kwietnia 1974 r. bez jakichkolwiek ofiar. Rządy w kraju przejmują socjaliści, którzy z każdym rokiem coraz bardziej liberalizują życie moralne11.

Rozwody

W latach 1910-1940 prawo Pierwszej Republiki wprowadziło rozwody. Od roku 1940 małżeństwo cieszyło się stabilnością i ochroną prawa. Po dojściu socjalistów do władzy, w czasie Trzeciej Republiki ponownie wprowadzono rozwody. Prawo rozwodowe wprowadzono w 1975 r. W roku 2019 w Portugalii rozpadło się 20 421 małżeństw. Od wielu lat rodzina przestała być gwarantem bezpieczeństwa dla dzieci12. Od roku 2010 wprowadzono także związki jednopłciowe13.

Środowiska socjalistyczne różnych barw bronią rozwodów i związków cywilnych. Proceder ten stał się intratnym interesem dochodowym dla ogromnej rzeszy korporacji prawniczych i nie tylko. Brak stabilizacji małżeńskiej, poprzez wprowadzenie rozwodów, i legalizacja związków jednopłciowych, z których nie ma potomstwa, stały się jedną z głównych przyczyn depopulacyjnych Portugalii.

Liczba małżeństw i rozwodów w Portugalii w latach 1975-1984

W latach 1975-1984, w okresie pierwszej dekady po legalizacji rozwodów w Portugalii, zawarto 824 564 małżeństwa, co stanowiło 93,05% z ogółu małżeństw i rozwodów. Małżeństw w tym czasie rozpadło się 61 628 co stanowiło 6,95%. Małżeństwo w tym czasie w społeczności portugalskiej cieszyło się stabilnością, a rozwody nie były akceptowane.

Liczba małżeństw i rozwodów w Portugalii w latach 2011-2020

Po pięciu dekadach o legalizacji rozwodów, w społeczeństwie portugalskim nastąpiła radykalna zmiana w stosunku do małżeństwa i rozwodów. Małżeństwo nie cieszyło się już taką samą stabilizacja jak przed kilkoma dekadami. W latach 2011-2020 zawarto 319 171 małżeństw, co stanowiło 58,98% z ogółu małżeństw i rozwodów. W ciągu pięciu dekad spadek o ponad 34% zawartych małżeństw. Coraz mniej osób wstępowało w związki małżeńskie. W tym czasie rozpadło się 221 999 małżeństw co stanowiło nieco ponad 41% do ogółu małżeństw i rozwodów. W ciągu pięciu dekad liczba rozpadu małżeństw wzrosła prawie sześciokrotnie do okresu pierwszej dekady po legalizacji rozwodów.

Aborcja

Przez stulecia kobieta w stanie błogosławionym cieszyła się szacunkiem w rodzinie i najbliższym otoczeniu, a przyjście dziecka na świat było błogosławieństwem Bożym zarówno dla rodziny, jak i dla małżeństwa. Sytuacja zaczęła się zmieniać wraz z propagandą środowisk feministycznych, które prowadziły kampanie na rzecz pomniejszania dzieci w rodzinach. Argumentując, że wraz z pomniejszeniem się dzieci w rodzinach, kobiety będą miały więcej czasu dla siebie14.

Do roku 1984. zabijanie dzieci nie narodzonych w Portugalii było zabronione. Ustawa z 11 maja tegoż roku, zalegalizowała prawne zabijanie dzieci w przypadku zagrożenia życia kobiety, niebezpieczeństwa poważnego i trwałego uszczerbku na zdrowiu fizycznym i psychicznym kobiety, w przypadku wad rozwojowych płodu lub gdy ciąża była wynikiem gwałtu. Kolejny raz zliberalizowano ustawę w 1997 r. W ogólnonarodowym referendum w 2007 r. w ustawie uwzględniono możliwość zabicia własnego dziecka na wniosek matki15.

Według informacji publikowanych w preambule do zarządzenia Sekretarza Stanu ds. Zdrowia wprowadzającego konsultacje w zakresie planowania rodziny w zakresie zdrowia matki z marca 1976 r. wynika, że przed legalizacją aborcji każdego roku zabijano około 100 000 dzieci nie narodzonych16. Zaś środowiska feministyczne podawały, że każdego roku dokonuje się od 100 do 200 tys. aborcji17. A zatem, jeśli przyjmiemy średnią z tych danych, że w latach 1970-1984 każdego roku zabijano około 150 tys. dzieci nienarodzonych, to w tym czasie populacja Portugalii pomniejszyła się o około 2,1 mln osób. W latach 1985-2021 pomniejszyła się liczba mieszkańców Portugalio o 255 836 osoby, które uśmiercono w wyniku aborcji18. Łącznie w tym czasie uśmiercono około 2,36 mln dzieci nienarodzonych.

Mimo zalegalizowania zabijania dzieci nie narodzonych w roku 1984 w opinii środowisk feministycznych, nadal w Portugalii istnieje podziemie zabijające dzieci nie narodzone. Trudno jest podać dokładne dane zabitych dzieci, ale można szacować, że może to być około 0,65 mln, w latach obowiązywania ustawy pozwalającej na zabijanie dzieci w łonach matek19 Można przypuszczać, że w latach 1970-2021 dokonano nieco około 3,01 mln aborcji.

W wyniku aborcji populacja portugalska w ciągu ostatniego półwiecza pomniejszyła się o około 3 mln osób. W latach 1970-2021 w Portugalii urodziło się 6,36 mln żywych dzieci20, a zostało zabitych w łonach matek około 3 mln nienarodzonych dzieci, co stanowi 32,05% utraty populacji portugalskiej. W Portugalii co trzecie dziecko w wyniku aborcji nie ujrzało światła dziennego.

Urodzenia żywych dzieci i abortowanych w Portugalii w latach 1970-2021 (w milionach)

Antykoncepcja

Pierwsze środki niszczące płodność docierały do Portugalii wraz z ideami wolteriańskimi już w połowie XIX stulecia. Co powoli, ale systematycznie pomniejszało liczbę dzieci w rodzinach. Największego spustoszenia moralnego i duchowego, a przede wszystkim depopulacji dokonała pigułka antykoncepcyjna, którą już na początku lat sześćdziesiątych propagowały środowiska feministyczne.. Naciskom propagandy antynatalistycznej uległ także kardynał Manuel Gonçalves Cerejeira, arcybiskup Lizbony, który zapewniony o humanitarnych działaniach Stowarzyszenia na rzecz Planowania Rodziny dał zielone światło do rozprowadzania pigułki antykoncepcyjnej21. Pigułki antykoncepcyjne w sprzedaży pojawiły się w 1976 roku 22, od przejęcia władzy przez socjalistów. Choć były już propagowane od połowy lat sześćdziesiątych XX w.

W Portugalii prawie 87% kobiet stosuje metodę antykoncepcji, a środki antykoncepcyjne są bezpłatne 23.

Antykoncepcja jest w tym kraju głównym czynnikiem depopulacyjnym. Od wprowadzenia do sprzedaży środków antykoncepcyjnych i pigułki, w 1976 r., po sześciu latach propagowania środków depopulacyjnych wskaźniki dzietności pomniejszyły się do progu zastępowalności pokoleniowej. Od 1982 r. w Portugalii rodzi się mniej dzieci niż potrzeba do zastąpienia pokolenia odchodzącego. Pokolenie przychodzące, jest znacznie mniejsze niż odchodzące. W roku 2021 urodziło się około 79,8 tys. Dzieci, a zmarło prawie 125 tys. osób. Populacja Portugalii pomniejszyła się o 45,2 tys. osób 24.

Imigranci

W 2021 r. w Portugalii mieszkało 1 181 027 imigrantów na 10 352 042 mieszkańców, co stanowiło 11,41% całej populacji. A zatem rodowitych mieszkańców Portugalii w 2021 r. mieszkało 9,17 mln. Najliczniejszą grupę imigrantów stanowią Brazylijczycy, prawie 184 tys. osób w 2020 roku25

Prognozowana liczba mieszkańców Portugalii bez turbulencji dziejowych

A zatem, jaka byłaby liczba ludności Portugalii bez turbulencji dziejowych, gdyby zachowano płodność z początków XX stulecia? Poszukajmy na to pytanie odpowiedzi. Z obliczeń prowadzonych na przykładzie Polski udało się nam ustalić, że populacja ludzkości na świecie w 2020 r., bez turbulencji dziejowych, liczyłaby około 13,55 mld26. W roku 1900 udział mieszkańców Portugalii w populacji ogólnoświatowej wynosił 0,33%. A zatem, gdyby ten udział się utrzymał na podobnym poziomie przez ponad 120 lat, to mieszkańcy Portugalii w roku 2020 liczyliby około 44,5 mln. Na jeden kilometr kwadratowy przypadałoby w 2020 r. około 476 osób. Znacznie mniej niż w Holandii, w której na jeden km2 w 2020 r. przypadało nieco ponad 515 osób27. Przy swoich możliwościach Portugalia byłaby w stanie wszystkich zatrudnić, wyżywić i nie szukać rąk do pracy poza granicami. Społeczeństwo byłoby młode, z niską średnią wieku, a tak jest społeczeństwem z ogromnym procentem w wieku poprodukcyjnym (powyżej 20%), a średnia wieku w 2021 r. liczyła 45,6 lat28.

Główne przyczyny depopulacji

Jakie były główne przyczyny depopulacji Portugalii? Aborcja pomniejszyła populację Portugalii nieco ponad 3 mln, inne zdarzenia losowe to deprawacja dzieci i młodzieży. Życie ludzkie nie przebiega z dokładnością matematyczną, przysparza różnych perypetii, z tej liczby możemy odliczyć co najmniej 0,6 mln dzieci, które nie ujrzały światła dziennego m. in. przez poronienie czy inne zdarzenia losowe. Łącznie Portugalczycy w wyniku tych zdarzeń dziejowych stracili 3,6 mln, z obecnymi mieszkańcami byłoby w granicach państwa portugalskiego około 13,97 mln osób. Do 44,5 mln brakuje 30,53 mln osób. A zatem rodzi się pytanie, cóż się stało z tą grupą osób? Wprowadzona do sprzedaży pigułka antykoncepcyjna w Portugalii spowodowała zniszczenie początkującego życia ludzkiego albo nie dopuściła do jego powstania. A zatem w wyniku antykoncepcji ubyło Portugalczyków w liczbie około 30,53 mln. Antykoncepcja jest główną przyczyną depopulacji Portugalii29. Przyczyniła się do pomniejszenia dzieci w rodzinach do poziomu poniżej zastępowalności pokoleniowej, już 1982 r. Portugalczycy w ciągu 120 lat wyzbyli się poprzez aborcję i antykoncepcję co najmniej 33,53 mln osób.

Podsumowanie

Głównymi czynnikami depopulacji Portugalii są: antykoncepcja, która pomniejszyła populację kraju o ponad 30,5 mln osób, aborcja, która zabiła w łonach matek nieco ponad 3 mln nie narodzonych dzieci oraz deprawacja dzieci i młodzieży. W tę niechlubną grupę czynników depopulacyjnych wpisują się także rozwody i związki jednopłciowe. Za taki stan rzeczy odpowiadają socjaliści rewolucyjni, komunistyczni, nazistowscy, antropologii kulturowej, liberalni genderowi. Działania depopulacyjne wspierały skrajne feministki i masoni różnych lóż. Liderzy cywilizacji śmierci prowadzą naród portugalski do niebytu.

Plany socjalistów rewolucyjnych i komunistycznych zakładały podbój Europy z dwóch stron. Od wschodu po rewolucji październikowej w 1917 r. w Rosji, marsz na zachód miał obejmować wszystkie kraje. Od zachodu Europy rewolucja miała rozpocząć się w Portugalii i Hiszpanii. W pierwszych dekadach XX stulecia socjaliści rewolucyjni podbili oba kraje. Jednak na drodze ekspansji rewolucyjnej socjalizmu różnych barw na zachodzie Europy stanął Antonio de Olivera Salazar w Portugalii i gen. Francisco Franco w Hiszpanii. Zahamowali rewolucję seksualną w obu krajach do połowy lat siedemdziesiątych XX w. Za pokonanie socjalistów rewolucyjnych są znienawidzeni do dnia dzisiejszego przez faszystów socjalistycznych.

Ks. K. Bielawny

Przypisy:

1Zob. Ludność świata, https://pl.wikipedia.org/wiki/Ludno%C5%9B%C4%87_%C5%9Bwiata, dostęp: 20 .02. 2022 r.

2Zob. Demografia Portugalii, https://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Portugal, dostęp: 18 .07. 2022 r.

3Zob. K. Bielawny, Niemcy bez Niemców, „Nasz Dziennik” 2022, nr 12 z 17 I.

4Zob. K. Bielawny, Depopulacja nad Sekwaną, „Nasz Dziennik” 2022, nr 94, z 25 IV.

5Zob. Partido Republicano Português, https://pt.wikipedia.org/wiki/Partido_Republicano_Portugu%C3%Aas, dostęp: 19 .07. 2022 r.

6Zob. P. Mendes, Os primórdios da educação sexual em Portugal, https://1library.org/article/os-prim%C3%B3rdios-da-educa%C3%A7%C3%A3o-sexual-em-portugal.zkwp961z, dostęp: 19 .07. 2022 r.

7Zob. Alfonso Costa, https://pt.wikipedia.org/wiki/Afonso_Costa, dostęp: 19 .07. 2022 r.

8Zob. Liga Republicana das Mulheres Portuguesas, https://pt.wikipedia.org/wiki/Liga_Republicana_das_Mulheres_Portuguesas, dostęp: 19 .07. 2022 r.

9Zob. António de Oliveira Salazar, https://pl.wikipedia.org/wiki/Ant%C3%B3nio_de_Oliveira_Salazar, dostęp: 19 .07. 2022 r. Osobą oskarżającą Salazara o propagowanie idei faszystowskich jest m.in. Grażyna Maria Bernatowicz, która przez wiele lat współpracowała z Instytutem Ruchu Robotniczego Wyższej Szkoły Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

10Zob. Feminismo em Portugal, https://pt.wikipedia.org/wiki/Feminismo_em_Portugal, dostęp: 19 .07. 2022 r.

11Zob. Trzecia Republika Portugalska, https://pt.wikipedia.org/wiki/Terceira_Rep%C3%Bablica_Portuguesa, dostęp: 19 .07. 2022 r.; zob. D. Vilar, Contributos para a história das políticas de Saúde Sexual e Reprodutiva em Portugal, https://journals.openedition.org/eces/203?lang=pt#tocto3n1, dostep: 20 .07. 2022 r.

12Zob. Getting a divorce in Portugal, https://www.expatica.com/pt/living/love/getting-a-divorce-in-portugal-1174558/, dostęp: 20 .07. 2022 r.

13Zob. Same-sex marriage in Portugal, https://en.wikipedia.org/wiki/Same-sex_marriage_in_Portugal, dostęp: 20 .07. 2022 r.

14Zob. H. Kłuszyński, Znaczenie regulacji urodzeń dla klasy robotniczej, cz. I, „Głos Kobiet” 1929, nr 12, z XI.

15Zob. Aborto e Interrupção da Gravidez, http://www.apf.pt/aborto-e-interrupcao-da-gravidez, dostęp: 20 .07. 2022 r.

16Zob. D. Vilar, Contributos para a história das políticas de Saúde Sexual e Reprodutiva em Portugal, https://journals.openedition.org/eces/203?lang=pt#tocto3n1, dostep: 20 .07. 2022 r.

17Zob. Raquel escondeu, Inês contou e Margarida tem medo de falar: três histórias de aborto em Port, https://www.publico.pt/multimedia/interactivo/15-anos-aborto-portugal, dostęp: 21 .07. 2022 r.

18Zob. R. Johnston, Historical abortion statistics, Portugal, http://www.johnstonsarchive.net/policy/abortion/ab-portugal.html, dostęp: 20 .07. 2022 r.

19Zob. M. A. Feio, Lei do aborto em Portugal: barreiras atuais e desafios futuros, https://journals.openedition.org/spp/9760#tocto2n5, dostęp: 20 .07. 2022 r.

20Obliczenie własne na podstawie Demografia w Portugalii, https://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Portugal, dostęp: 20 .07. 2021 r.

21Zob. M. Neves-e-Castro, A História da pílula contraceptiva, https://www.dn.pt/opiniao/jornalismo-de-cidadao/a-historia-da-pilula-contraceptiva-1609231.html, dostęp: 20 .07. 2022 r.

22Zob. Portugalia, https://gynopedia.org/Portugal, dostęp: 20. 07. 2022 r.

23Zob. Contracepção, https://pt.wikipedia.org/wiki/Contracep%C3%A7%C3%A3o, dostęp: 20 .07. 2022 r.

24Zob. Demografia Portugalii, https://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Portugal, dostęp: 18 .07. 2022 r.;

25Zob. Immigration to Portugal, https://en.wikipedia.org/wiki/Immigration_to_Portugal, dostęp: 20 .07. 2022 r.

26 Zob. K. Bielawny, Dramat depopulacji, „Nasz Dziennik” 2021, nr 188, z 16 VIII.

27Zob. Holandia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Holandia, dostęp: 18 .07. 2022 r.

28Zob. Populacja Portugalii, https://www.populationof.net/pl/portugal/, dostęp: 20 .07. 2022 r.

29Na temat działania środków antykoncepcyjnych i aborcji odnajdujemy dość sporo informacji w brytyjskim tygodniku medycznym „The Lancet”, wydawanym od 1823 r. Od wielu lat pismo stało się platformą intensywnej propagandy cywilizacji śmierci, z której korzysta Instytut Guttmachera propagujący środki antykoncepcyjne i aborcję jako dobrodziejstwo ludzkości. Naukowcy z rożnych stron świata publikują swe badania posługując się nowomową używając pojęć kluczy: regulacja urodzeń, świadome macierzyństwo, planowanie rodziny, zdrowie reprodukcyjne czy płeć kulturowa. Wspierają i uzasadniają działania środowisk aborcyjnych. Zob. J. Bearak, A. Popinchalk, B. Ganatra, A-B. Moller, Ö. Tunçalp, C. Beavin, L. Kwok, L. Alkema, Unintended pregnancy and abortion by income, region, and the legal status of abortion: estimates from a comprehensive model for 1990–2019, The Lancet 2020, t. 8, s. E1152-E1161; Zob. J. Cleland, A. Conde-Agudelo, H. Peterson, J. Ross, A. Tsui, Contraception and health, The Lancer 2012, t. 380, s. 149-156.