Przemiany demograficzne w parafii Gończyce w latach 1830-2024

Poniższe kolumny w tabeli zawierają dane liczbowe chrztów, pogrzebów i ślubów w okresie od roku 1830 do końca lipca 2024. Zsumowanie danych w poszczególnych dekadach XIX, XX i XXI stulecia ilustrują nam zmiany zachodzące na przestrzeni kilkudziesięciu lat, a dokładnie od 1830 r. Kolumna dotycząca przyrostu naturalnego parafian Gończyce ukazuje różnice, jakie zachodziły w poszczególnych dekadach pomiędzy osobami ochrzczonymi a tymi, które zmarły. Należy pamiętać, że chrzest obejmował prawie 100% dzieci, które urodziły się w granicach parafii Gończyce.

Rok	Chrzty	Pogrzeby	Przyrost naturalny parafian Gończyce	Śluby
1830	37	15	22	1
1831	35	10	25	2
1832	38	7	31	4
1833	47	14	33	3
1834	62	24	38	13
1835	36	42	-6	5
1836	55	29	26	18
1837	49	34	15	8
1838	43	34	9	13
1839	69	25	44	14
	471	234	237	81
1840	81	33	48	5
1841	44	42	2	14
1842	60	48	12	9
1843	47	19	28	14
1844	51	26	25	13
1845	57	23	34	4
1846	49	40	9	4
1847	34	37	-3	10
1848	47	35	12	18
1849	55	31	24	13
	525	334	191	104
1850	42	30	12	13
1851	56	23	33	11
1852	50	57	-7	14
1853	48	56	-8	13
1854	33	91	-58	8
1855	29	79	-50	11
1856	44	19	25	14
1857	40	21	19	15
1858	56	42	14	16
1859	72	28	44	18
	470	446	24	133
1860	56	37	19	17
1861	58	33	25	23
1862	55	39	16	13
1863	78	31	47	13
1864	69	25	44	21
1865	73	32	41	20
1866	82	47	35	5
1867	77	41	36	13
1868	50	43	7	7
1869	73	50	23	6
	671	378	293	138
1870	77	23	54	20
1871	69	27	42	7
1872	70	36	34	6
1873	75	78	-3	13
1874	66	32	34	14
1875	73	31	42	16
1876	74	24	50	5
1877	72	29	43	8
1878	67	23	44	10
1879	68	33	35	20
	711	336	375	119
1880	73	37	36	12
1881	74	60	14	18
1882	69	53	16	21
1883	74	33	41	17
1884	65	22	43	16
1885	68	55	13	17
1886	85	25	60	19
1887	92	37	55	18
1888	74	43	31	21
1889	91	58	33	25
	765	423	342	184
1890	92	66	26	27
1891	100	48	52	24
1892	87	48	39	15
1893	100	58	42	33
1894	109	48	61	20
1895	119	62	57	25
1896	123	50	73	30
1897	132	62	70	22
1898	107	42	65	17
1899	89	53	36	17
	1058	537	521	230
1900	115	59	56	15
1901	132	48	84	24
1902	114	50	64	14
1903	115	58	57	14
1904	121	59	62	21
1905	120	76	44	21
1906	120	71	49	20
1907	125	73	52	34
1908	127	53	74	23
1909	120	41	79	25
	1209	588	621	211
1910	112	37	75	26
1911	139	69	70	26
1912	121	40	81	24
1913	107	52	55	34
1914	149	55	94	12
1915	85	80	5	8
1916	69	53	16	8
1917	77	55	22	21
1918	60	67	-7	25
1919	89	57	32	17
	1008	565	443	201

Źródło: APwG, Księgi chrztów, zmarłych i ślubów parafii Rutka-Tartak z lat 1925-2022; Ibidem, Księgi zmarłych z lat 1830-1919; Archiwum Państwowe w Siedlcach, syg. 62/1140/0/-/1, Akta zmarłych w parafii Gończyce w latach 1888-1892; APwS, Akta zmarłych w Parafii Gończyce w latach 1881-1892; APwS, syg. 62/1140/0, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Gończycach powiat Garwolin w latach 1881-1935; APwS, syg. 62/1140/0/-/11, Księga zmarłych w parafii Gończyce w latach 1908-1926.

Od lat osiemdziesiątych XIX stulecia zauważamy znaczny wzrost chrztów w stosunku do lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Przez kolejne dekady liczba chrztów była imponująca, co za tym idzie w parafii rodziło się bardzo dużo dzieci. Taki stan trwał kilka dekad. Rodziny były wielodzietne mające po kilkanaścioro dzieci. Rodzina była stabilna, pobożna i bogobojna. Należy przypuszczać, że orędzie gietrzwałdzkie wzmocniło oblicze polskich rodzin. Pątnicy nawiedzający Gietrzwałd w roku objawień, powracajacy do swych domostw, dzieli się orędziem przekazanym przez Matkę Bożą w Gietrzwałdzie. Młode małżeństwa otwierały się na przyjęcie potomstwa tak bardzo licznego w swych rodzinach. Dziecko było błogosławieństwem Bożym dla całej rodziny.

Źródło: APwG, Księgi chrztów w parafii Gończyce w latach 1830-1919; APwS, syg. 62/1140/0, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Gończycach powiat Garwolin w latach 1881-1935.

W 1919 r. nastąpił podział parafii Gończyce. Powstała parafia Sobolew. Powyższy wykres przedstawia wzrost liczby parafian w kolejnych dekadach, począwszy od 1830 r. aż do 1919 r. W latach 1854-55 parafię nawiedziła zaraza cholery a dwa lata wcześniej zaraza tyfusu. Zarazy spowodowały dość dużą umieralność. Od połowy lat osiemdziesiątych XIX w. rozpoczął się znaczny wzrost chrztów co było przyczyną znacznego znacznego przyrostu naturalnego.

Idee orędzia gietrzwałdzkiego zmieniały oblicze rodzin parafii gończyckiej. W latach 1880-1909 przyrost naturalny prawie się podwoił. Od początku lat dziewięćdziesiątych XIX stulecia każdego roku rodziło się ponad sto dzieci. W roku 1914 w parafii udzielono 149 chrztów, była to rekordowa liczba w latach 1830-2024. I wojna światowa wyhamowała boom demograficzny w parafii. Co przyczyniło się do spadku przyrostu naturalnego w drugiej dekadzie XX w.

Zawarte małżeństwa sakramentalne w latach 1830-1919

Źródło: APwG, Księgi małżeństw z lat 1830-1919; APwS, syg. 62/1140/0, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Gończycach powiat Garwolin w latach 1881-1935.

W latach 1830-1879 zawarto w Gończycach zawarto 575 małżeństw sakramentalnych. Wraz ze wzrostem urodzin żywych dzieci od połowy lat osiemdziesiątych XIX stulecia, wzrasta także liczba zawieranych małżeństw. W latach 1879-1899, w ciągu dwóch dekad, wzrost nowo zawartych małżeństw prawie się podwaja. W latach 1880-1919 zawarto 826 małżeństw. Orędzie gietrzwałdzkie docierające pod strzechy wielu domostw rodzin polskich zmieniało oblicze moralne, duchowe i patriotyczne Polaków. Młodzi Polacy otwierali swe serca na dary Ducha Świętego, który wzmacniał ich wiarę, miłość i nadzieję na lepsze jutro w tych mrocznych czasach zaborów. Młode małżeństwa, tak licznie powstające otwierały się na potomstwo, którym Pan Bóg ich obdarzał. Pokłosie objawień gietrzwałdzkich na ziemi polskiej będzie jeszcze przez kolejne dekady przynosiło dobre owoce, w licznie zawieranych sakramentalnych małżeństwach i licznych dzieciach.

Parafia gończycka po podziale w 1919 r.

Rok

Chrzty

Pogrzeby

Przyrost naturalny parafian Gończyce

Śluby

1920	120	60	60	24
1921	99	47	52	27
1922	109	60	49	25
1923	108	44	64	37
1924	112	52	60	35
1925	120	53	67	31
1926	123	50	73	32
1927	107	51	56	34
1928	119	38	81	31
1929	108	49	59	38
	1125	504	621	314
1930	131	40	91	32
1931	115	47	68	36
1932	111	47	64	19
1933	106	36	70	26
1934	114	36	78	33
1935	113	38	75	32
1936	121	38	83	28
1937	104	50	54	20
1938	106	45	61	24
1939	91	80	11	16
	1112	457	655	266
1940	87	67	20	18
1941	101	68	33	25
1942	72	79	-7	26
1943	73	99	-26	33
1944	117	71	46	19
1945	75	69	6	23
1946	90	41	49	43
1947	90	42	48	41
1948	97	35	62	42
1949	92	36	56	31
	894	607	287	301
1950	69	32	37	31
1951	85	30	55	22
1952	102	42	60	22
1953	77	37	40	38
1954	90	36	54	31
1955	95	27	68	26
1956	105	28	77	44
1957	81	29	52	26
1958	91	29	62	35
1959	102	18	84	21
	897	308	589	296
1960	71	25	46	20
1961	69	35	34	28
1962	76	24	52	22
1963	61	25	36	18
1964	61	34	27	13
1965	57	25	32	22
1966	72	17	55	22
1967	62	29	33	30
1968	46	31	15	29
1969	60	32	28	29
	635	277	358	233
1970	55	35	20	28
1971	54	28	26	19
1972	51	31	20	26
1973	46	24	22	35
1974	61	27	34	31
1975	73	24	49	28
1976	74	32	42	35
1977	68	48	20	27
1978	64	42	22	45
1979	71	31	40	40
	617	322	295	314
1980	71	34	37	33
1981	73	32	41	34
1982	87	35	52	33
1983	70	37	33	30
1984	80	28	52	28
1985	67	41	26	29
1986	74	38	36	30
1987	65	34	31	26
1988	74	41	33	27
1989	76	37	39	31
	737	357	380	301
1990	66	34	32	31
1991	67	44	23	26
1992	70	29	41	19
1993	60	43	17	24
1994	49	31	18	15
1995	62	30	32	20
1996	47	40	7	20
1997	39	43	-4	16
1998	44	42	2	14
1999	39	31	8	15
	543	367	176	200
2000	42	28	14	19
2001	54	39	15	21
2002	44	38	6	18
2003	37	32	5	22
2004	46	34	12	17
2005	30	41	-11	15
2006	43	31	12	25
2007	46	40	6	22
2008	43	34	9	18
2009	35	42	-7	23
	420	359	61	200
2010	42	33	9	29
2011	31	39	-8	27
2012	45	45	0	29
2013	39	32	7	17
2014	48	34	14	23
2015	50	52	-2	27
2016	52	30	22	16
2017	66	41	25	23
2018	55	24	31	21
2019	48	37	11	19
	476	367	109	231
2020	41	45	-4	9
2021	33	64	-31	15
2022	38	30	8	10
2023	42	36	6	16
2024 do końca lipca	18	19	-1	8
	172	194	-22	58

W okresie międzywojennym liczba urodzin dzieci w parafii gończyckiej nadal była imponująca. W ciągu dwóch dekad udzielono 2237 chrztów. Rocznie rodziło się każdego roku ponad sto dzieci. Znaczny spadek urodzin dzieci nastąpił w czasie II wojny światowej. W latach czterdziestych XX w. ochrzczono prawie 900 dzieci. Podobnie było w kolejnej dekadzie. Znaczny spadek chrztów obserwujemy w latach pięćdziesiątych XX stulecia. Przyczyną takiego stanu rzeczy była legalizacja aborcji w 1956 r. a także propaganda środków antykoncepcyjnych przede wszystkim przez prasę dla kobiet. Prym wiódł dwutygodnik „Przyjaciółka”, chętnie czytany przez młode mężatki. W czasach PRL nakład sięgał trzech milionów egzemplarzy. W latach pięćdziesiątych XX w. w stosunku do poprzedniej dekady urodziło się mniej dzieci o 262. Spadek bardzo znaczący.

Wzrost chrztów obserwujemy w latach siedemdziesiątych XX w. Odnowa moralna i duchowa związana z ideami wolnościowymi, które przetoczyły się przez Polskę po grudniu 1970 r., 1976 r. i po wyborze kard. Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową w 1978 r. To wlało w społeczeństwo polskie nowe nadzieje na lepsze jutro. Mimo tych nadziei, entuzjazm bardzo szybko spadł, po wprowadzeniu stanu wyjątkowego przez gen. W. Jaruzelskiego 13 rudnia 1981 r. Choć jeszcze widzimy dość duże liczbę rodzących się dzieci. Praca środowisk broniących życie dzieci nienarodzonych przynosiła dobre owoce. W latach osiemdziesiątych XX w. urodziło się 120 więcej dzieci niż w poprzedniej dekadzie. Od 1990 r. następuje powolny spadek liczby dzieci w rodzinach.

Okres międzywojenny w parafii gończyckiej charakteryzował się w wymiarze demograficznym imponującym przyrostem naturalnym. W ciągu dwóch dekad w parafii przybyło 1276 osób. W ciągu ostatnich dwóch stuleci był to swoisty boom demograficzny. Okres II wojny światowej wyhamował boom demograficzny. Przyrost naturalny w stosunku do lat trzydziestych pomniejszył się ponad dwukrotnie. Ponowny wzrost miał miejsce w latach pięćdziesiątych XX stulecia. Warto tu nadmieniać, że ideolodzy cywilizacji śmierci po II wojnie światowej potrzebowali czasu by na nowo się zorganizować i propagować idee antynatalistyczne.

Znaczny spadek przyrostu naturalnego zauważamy w latach pięćdziesiątych XX stulecia i w kolejnych dekadach. Legalizacja aborcji w 1956 r, propaganda środków antykoncepcyjnych, wprowadzenie do sprzedaży pigułki antykoncepcyjnej w 1966 r. i masowa demoralizacji młodzieży po 1990 r. To sprawiło, że w trzeciej dekadzie XXI stulecia więcej osób umiera niż się rodzi.

Zawarte małżeństwa sakramentalne w latach 1920-2024

++++++++++++++

Największą liczbę małżeństw sakramentalnych zawarto w latach dwudziestych i siedemdziesiątych XX stulecia, po 314. W latach czterdziestych i siedemdziesiątych XX w. po 301. W latach dziewięćdziesiątych XX w. i w pierwszej dekadzie XXI stulecia liczba ślubów była na tym samym poziomie, po 200. W drugiej dekadzie widzimy nieznaczny wzrost do poprzednich dwóch dekad, wzrost zawartych małżeństw sakramentalnych o 31. Natomiast w trzeciej dekadzie zauważamy znaczny spadek zawieranych małżeństw sakramentalnych. Idee cywilizacji śmierci dotarły także na pogranicze Podlasia i Mazowsza. Zauważamy dekadentyzm życia społecznego.

Post Views: 8